تعریف صنایع کوچک و متوسط در هر کجای دنیا باتوجه به شرایط اقتصادی و صنعتی حاکم بر‌آن کشور متفاوت است. برای مشخص نمودن نوع صنایع (کوچک، متوسط، بزرگ) معیارهایی مانند: تعداد کارکنان، سرمایه، دارایی کل، حجم فروش و ظرفیت تولید وجود دارند، که در این میان”تعداد کارکنان” رایج‌ترین معیاری است که از کشوری به کشور دیگر تعیین می‌شود.
بنگاه‌های کوچک و متوسط در ایران نیز مانند سایر کشورهای دیگر تعریف واحدی ارائه نشده است و تعاریف مطرح شده از سازمانی به سازمان دیگر متفاوت است.
در یک طبقه‌بندی بنگاه‌های صنعتی ایران برحسب اندازه بنگاه به چهار گروه: ۴۹-۱۰ نفر کارکن، ۹۹-۵۰ نفر کارکن، ۱۴۹-۱۰۰ نفر کارکن و ۱۵۰ نفر کارکن و بیشتر تفکیک شده‌اند، که از این میان، سه گروه نخست در طبقه بنگاه‌های کوچک و متوسط محسوب شده‌اند.
نهادهای کوچک
تأثیر نهادهای کوچک تجاری بر فرآیند رشد اقتصادی جامعه
یک نهاد کوچک تجاری نقش مهمی را در فرآیند رشد اقتصادی ایفا می‌کند. امروزه نهادهای کوچک تجاری با خرید و فروش محصولات و خدماتی که ارائه می‌کنند، نبض اقتصاد بازار را در اختیار دارند. ۹۷% از نهادهای کوچک به صنایع کشاورزی وابستگی ندارند.
مواردی که در ادامه به آنها اشاره می‌شود در رابطه با سهم نهادهای کوچک تجاری از توسعه اقتصادی می‌باشد:
۱-نهادهای کوچک تجاری در شرایط مختلف انعطاف عمل بسیاری از خود نشان می‌دهند. این مجموعه‌ها بهترین نهادهای فعال در بخش طبخ و ارائه غذا بوده و به سرعت می‌توانند روش طبخ را بر اساس سلیقه مشتری تغییر دهند.
عموم نهادهای کوچک تجاری می‌توانند در شرایط دشوار اقتصادی نیز به کار خود ادامه دهند. این قابلیت کاری، بخصوص در زمان افزایش فشار در کشوری که از کاهش منابع مالی رنج می‌برد، بسیار ایده آل است.
۳- کشورهای در حال توسعه عمدتاً نیروهای بومی و ماهر بسیاری را در اختیار دارند. صنایع کوچک می‌تواند با استفاده از این مهارت‌ها، فرصت‌ها و منافع بسیاری را برای خود ایجاد کنند.
۴- تنها راه عملی ارتقاء کیفیت زندگی، افزایش فرصت‌های شغلی برای مردم است. صنایع کوچک ظرفیت بسیار بالایی در جذب نیروی کار داشته و می‌توانند نقشی کلیدی در کاهش فقر و مشکلات مالی داشته باشند.
۵- نهادهای تجاری کوچک از بخش عظیمی از منابع محلی که در حال از بین رفتن است استفاده می‌کنند و فرصت‌های بسیاری را برای کارآفرینی افراد به وجود می‌آورند. از این رو می‌توان گفت، نهادهای تجاری کوچک به عنوان ترویج دهنده کارآفرینی یک فاکتور اصلی در توسعه اقتصادی محسوب می‌شوند.
۶- صنایع دستی ارز آوری بسیار مطلوبی دارند. این بخش از صنعت با صادرات محصول می تواند تا ۳۵% از درآمد خارجی را تشکیل دهند.
۷- میزان ارزش افزوده در مقیاس‌های کوچک بسیار نا عادلانه است. از این رو برخی از این نهادها از نابرابر شدن این هزینه‌ها جلوگیری کرده و با سالم‌تر نگاه داشتن شرایط، قدرت اقتصادی را افزایش می‌دهند.
۸- با توجه به اینکه سازمان‌های بزرگ تجاری به سالها زمان نیاز دارند تا جایگاه و ظرفیت مناسبی پیدا کنند، نهادهای تجاری کوچک می توانند در یک دوره بسیار کوتاه، بهره وری مطلوبی به ارمغان آورند. در چنین شرایطی که باید از افزایش نرخ تورم جلوگیری کرد تا کیفیت زندگی مردم نیز به سرعت ارتقاء پیدا کند می‌توان گفت، نهادهای تجاری کوچک نقش مهمی را در چرخه اقتصادی ایفا می کنند.
۹- رشد سریع و عدم تمرکز واحدهای تولیدی (نسبت به استقرار در منطقه مناسب) که عموماً توسط واحدهای تجاری کوچک ایجاد می شوند، یکی از مشکلات اصلی کار توسعه و شهرسازی می باشد.
۱۰- ارتباطات شخصی و دوستانه‌ای که در نهادهای کوچک تجاری وجود دارد شرایط مطلوبی را برای همکاری‌های صنعتی ایجاد کرده است.
نهادهای تجاری کوچک، نقش مهمی را در توسعه اقتصادی یک کشور ایفا می‌کند که با توجه به بهره وری بالای نهادها تجاری کوچک، این حوزه به یکی از اصلی‌ترین بسترهای سرمایه‌گذاری تبدیل شده است. سرمایه گذاری در این بخش نه تنها نگرش کاری کشورهای جهان سوماست، بلکه دیگر کشورهای ثروتمند مانند ایالات متحده استفاده از این روش را ترجیح می دهند.